Global Sumud Flitilla: Και αν υπάρξουν νεκροί; – Τα μάτια μας εκεί

Την Τετάρτη, το ισραηλινό δημόσιο κανάλι Kan μετέδωσε ότι ο ισραηλινός στρατός προετοιμάζεται να «αναλάβει τον έλεγχο» του στολίσκου με ναυτικούς κομάντος και πολεμικά πλοία. Ωστόσο, σύμφωνα με το Kan, το Ισραήλ δεν θα ρυμουλκήσει όλα τα 50 πλοία και προτίθεται να βυθίσει ορισμένα στη θάλασσα.
Ο στολίσκος ανθρωπιστικής βοήθειας Global Sumud Flitilla που κατευθύνεται προς τη Γάζα πλέει αυτή τη στιγμή προς τον θύλακα, εισερχόμενος σε περιοχή υψηλού κινδύνου, όπου προηγούμενες αποστολές έχουν αντιμετωπίσει επιθέσεις και αναχαιτίσεις.
Την Τετάρτη, το ισραηλινό δημόσιο κανάλι Kan μετέδωσε ότι ο ισραηλινός στρατός προετοιμάζεται να «αναλάβει τον έλεγχο» του στολίσκου με ναυτικούς κομάντος και πολεμικά πλοία. Ωστόσο, σύμφωνα με το Kan, το Ισραήλ δεν θα ρυμουλκήσει και τα 50 πλοία, ενώ προτίθεται να βυθίσει ορισμένα στη θάλασσα.
Σκοπεύει να συλλάβει εκατοντάδες ακτιβιστές σε πολεμικά πλοία, να τους ανακρίνει και στη συνέχεια να τους απελάσει μέσω του λιμανιού του Ashdod.
Ο στολίσκος Global Sumud Flotilla, που απέπλευσε από την Ισπανία στις 31 Αυγούστου, είναι η μεγαλύτερη ναυτική αποστολή προς τη Γάζα μέχρι σήμερα. Συγκεντρώνει πάνω από 50 πλοία και αντιπροσωπείες από τουλάχιστον 44 χώρες, ως μέρος μιας διεθνούς προσπάθειας να αμφισβητηθεί ο ναυτικός αποκλεισμός της Γάζας και να παραδοθεί βοήθεια στον θύλακα.
Έχει το Ισραήλ το δικαίωμα να επιβιβαστεί σε πλοία σε διεθνή ύδατα;
Η απάντηση είναι όχι. Γιατί; Ας δούμε στα γρήγορα πως λειτουργούν τα εθνικά και διεθνή ύδατα.
Οι παράκτιες χώρες ελέγχουν τα ύδατα πλησιέστερα στις ακτές τους, τα λεγόμενα εδαφικά ύδατα, που εκτείνονται 12 ναυτικά μίλια (22 χλμ.) από την ακτή. Σε αυτήν την περιοχή, το κράτος ασκεί πλήρη κυριαρχία, όπως και στην ξηρά του.
Πέρα από αυτά, έχουν δικαιώματα σε έως και 200 ναυτικά μίλια (370 χλμ.) ωκεανού, συμπεριλαμβανομένης της επιφάνειας του νερού και του βυθού. Αυτή η περιοχή ονομάζεται Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ). Στην ΑΟΖ, οι χώρες μπορούν να ρυθμίζουν δραστηριότητες όπως αλιεία, εξόρυξη, γεώτρηση και άλλα ενεργειακά έργα, ενώ ταυτόχρονα άλλες χώρες έχουν ελευθερία να πλέουν.
Για παράδειγμα, η Γαλλία έχει τη μεγαλύτερη ΑΟΖ, περίπου 10,7 εκατομμύρια τ.χλμ., χάρη στα υπερπόντια εδάφη της, ακολουθούμενη από τις ΗΠΑ, την Αυστραλία, τη Ρωσία και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Τα διεθνή ύδατα τώρα καλύπτουν περίπου το 64% των ωκεανών και βρίσκονται πέρα από τα εδαφικά ύδατα και τις οικονομικές ζώνες οποιασδήποτε χώρας. Δεν ανήκουν σε κάποιο κράτος και η χρήση τους ρυθμίζεται από διεθνείς συμφωνίες.
Το παρακάτω γράφημα του Al Jazeera είναι εξαιρετικά κατατοπιστικό:

Οι κανόνες των διεθνών υδάτων καθορίζονται από τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) του 1982. Αυτή προβλέπει ότι όλα τα κράτη έχουν ελευθερία κίνησης για τα πλοία στα διεθνή ύδατα και για τα αεροσκάφη στον εναέριο χώρο.
Επιπλέον, επιτρέπει την εγκατάσταση υποθαλάσσιων καλωδίων και αγωγών, την αλιεία, την επιστημονική έρευνα και την κατασκευή νησιών, υπό την προϋπόθεση σεβασμού διεθνών συμφωνιών και νόμων.
Τα πλοία που βρίσκονται στα διεθνή ύδατα υπάγονται στη δικαιοδοσία της σημαίας που φέρουν, εκτός αν συμμετέχουν σε πειρατεία ή άλλες μη εξουσιοδοτημένες δραστηριότητες.
Το Ισραήλ έχει επιτεθεί σε προηγούμενους στολίσκους σε διεθνή ύδατα
Πολλά πλοία της Freedom Flotilla προσπάθησαν να σπάσουν τον αποκλεισμό της Γάζας από το 2010. Όλα αναχαιτίστηκαν ή δέχτηκαν επιθέσεις από το Ισραήλ, κυρίως σε διεθνή ύδατα όπου δεν έχει εδαφικά δικαιώματα.
Η πιο θανατηφόρα επιχείρηση έγινε στις 31 Μαΐου 2010, όταν ισραηλινοί κομάντος επιβιβάστηκαν στο Mavi Marmara σε διεθνή ύδατα. Οι κομάντος σκότωσαν 10 ακτιβιστές, οι περισσότεροι Τούρκοι, και τραυμάτισαν δεκάδες άλλους, προκαλώντας διεθνή κατακραυγή και σοβαρή επιδείνωση των σχέσεων Ισραήλ – Τουρκίας.

Το 2024, με νέες αποστολές στολίσκων για ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα, οι ειδικοί του ΟΗΕ δήλωσαν ότι «η Freedom Flotilla έχει το δικαίωμα ελεύθερης διέλευσης στα διεθνή ύδατα και το Ισραήλ δεν πρέπει να παρεμβαίνει στην ελευθερία πλεύσης, όπως έχει αναγνωριστεί διεθνώς».
Ο στολίσκος Sumud Flotilla πλέει μέσα από διεθνή ύδατα και σε παλαιστινιακά χωρικά ύδατα, όπου έχει νόμιμο δικαίωμα να πλεύσει και να παραδώσει ανθρωπιστική βοήθεια. Σημειώνεται ότι η πορεία του παρακολουθείται σήμερα σε πραγματικό χρόνο από διεθνή μέσα ενημέρωσης και ζωντανές μεταδόσεις, καθιστώντας το γεγονός άμεσα ορατό σε κοινό παγκοσμίως και προσδίδοντας αυξημένη διαφάνεια στην αποστολή.
Μπορούμε όλοι να παρακολουθούμε την πορεία του Global Sumud Flotilla εδώ.
Global Sumud Flitilla: «Οι θάλασσες δεν πρέπει να μετατραπούν σε θέατρο πολέμου»
Ο Stephen Cotton, Γενικός Γραμματέας της Διεθνούς Ομοσπονδίας Μεταφορών (ITF), που εκπροσωπεί πάνω από 16,5 εκατομμύρια εργαζόμενους στις μεταφορές παγκοσμίως, δήλωσε ότι «ο νόμος της θάλασσας είναι σαφής: η επίθεση ή κατάσχεση μη βίαιων, ανθρωπιστικών πλοίων σε διεθνή ύδατα είναι παράνομη και απαράδεκτη.
Τέτοιες ενέργειες θέτουν σε κίνδυνο ζωές και υπονομεύουν τις βασικές αρχές που κρατούν τις θάλασσες ασφαλείς για όλους. Δεν αφορά μόνο τους ναυτικούς, αλλά την ασφάλεια όλων στη θάλασσα, είτε σε εμπορικό πλοίο, ανθρωπιστική αποστολή ή αλιευτικό σκάφος. Τα κράτη δεν μπορούν να επιλέγουν πότε θα σέβονται το διεθνές δίκαιο. Οι θάλασσες δεν πρέπει να μετατραπούν σε θέατρο πολέμου».
Η Freedom Flotilla Coalition τονίζει ότι η αποστολή είναι όχι μόνο νόμιμη αλλά και προστατευόμενη από ένα ευρύ σύνολο διεθνών νομικών εργαλείων, όπως:
Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) – Διασφαλίζει την ελευθερία πλεύσης στις διεθνείς θάλασσες
San Remo Manual για το Διεθνές Δίκαιο στους Ναυτικούς Εμπολέμους – Απαγορεύει αποκλεισμούς που προκαλούν πείνα ή δυσανάλογη δυστυχία και την στόχευση ουδέτερων ανθρωπιστικών αποστολών
Αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας ΟΗΕ 2720 και 2728 – Απαιτούν ανεμπόδιστη πρόσβαση ανθρωπιστικής βοήθειας Σύμβαση για την Πρόληψη και Τιμωρία του Εγκλήματος της Γενοκτονίας – Περιλαμβάνει την πρόληψη ενεργειών που θέτουν σε κίνδυνο αμάχους
Τέταρτη Σύμβαση της Γενεύης – Επιβάλλει την ελεύθερη διέλευση ανθρωπιστικής βοήθειας και απαγορεύει την παρεμπόδιση επιχειρήσεων ανακούφισης
Καταστατικό της Ρώμης για το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο – Ποινικοποιεί τη στέρηση τροφής ως μέθοδο πολέμου και την εκούσια παρεμπόδιση ανθρωπιστικής βοήθειας
Παρά το γεγονός ότι τεχνικά ο οποιοσδήποτε ηγέτης, όπως ο Νετανιάχου, θα μπορούσε να διατάξει στρατιωτική επέμβαση σε έναν στολίσκο, μια τέτοια κίνηση θα συνιστούσε σαφή παραβίαση διεθνούς δικαίου.
Μια ένοπλη επέμβαση σε πλοία που βρίσκονται σε διεθνή ύδατα ή μεταφέρουν ανθρωπιστική βοήθεια θα είχε σοβαρές συνέπειες: διεθνή κατακραυγή, πιθανές νομικές διώξεις σε διεθνή όργανα όπως το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, κλιμάκωση της έντασης με άλλες χώρες και πλήγμα στην εικόνα του Ισραήλ διεθνώς. Επιπλέον, η πιθανότητα θανάτων ή τραυματισμών θα δημιουργούσε άμεσο ανθρωπιστικό και πολιτικό σκάνδαλο.
Οι διεθνείς πιέσεις, οι διπλωματικές αντιδράσεις και οι πιθανές νομικές συνέπειες μπορούν να λειτουργήσουν ως σημαντικός αποτρεπτικός παράγοντας για μια στρατιωτική επέμβαση του Ισραήλ κατά του στολίσκου. Ιστορικά, παρόμοιες καταστάσεις, όπως το επεισόδιο του Mavi Marmara το 2010, οδήγησαν το Ισραήλ σε διπλωματικές υποχωρήσεις και συμφωνίες αποζημίωσης υπό διεθνή πίεση.
Ωστόσο, η ικανότητα αυτών των πιέσεων να «σταματήσουν» πλήρως μια απόφαση στρατιωτικής δράσης εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Το εκτιμώμενο όφελος για την εθνική ασφάλεια, τη σαφήνεια και την ένταση της διεθνούς αντίδρασης (αν πχ οι ΗΠΑ ή σημαντικοί σύμμαχοι ασκήσουν ισχυρή πίεση), τον κίνδυνο νομικής δίωξης, που όμως έχει δείξει ότι προχωρά αργά και με περιορισμούς, και το πολιτικό κόστος στο εσωτερικό μέτωπο.
Αυτό που εμείς μπορούμε να κάνουμε είναι να έχουμε όλοι τα μάτια μας στραμένα στον στόλο.
Cover Photo: ASSOCIATED PRESS
Διαβάστε επίσης:
«Ούτε μίλι πίσω» – Ο Τάκης Πολίτης από την Πλώρη του «Παύλος Φύσσας»