Οι σοβαρές καταγγελίες καθώς και η απευθείας μετάδοση του αποκλεισμού συγκεκριμένων Μέσων ενημέρωσης από τη δυνατότητα να θέσουν ερώτηση στη συνέντευξη Τύπου του Πρωθυπουργού στη ΔΕΘ, έρχονται και κουμπώνουν με την προφανέστατη καταπάτηση του συνταγματικά κατοχυρωμένου δικαιώματος της ελευθερίας του Τύπου όπως αυτό περιγράφεται στο Άρθρο 14 του Συντάγματος*.

Σύμφωνα με πληθώρα ρεπορτάζ, για τρίτη χρονιά οι δημοσιογράφοι του Ριζοσπάστη δεν είχαν τη δυνατότητα να απευθύνουν ερώτηση στη συνέντευξη Τύπου. Οι δημοσιογράφοι του Μέσου κατήγγειλαν ότι η απόφαση αυτή αποτελεί πρακτική περιορισμού του πλουραλισμού και της δημόσιας ενημέρωσης.

Ακολούθησε το Documento, που για έβδομη συνεχόμενη χρονιά, που επίσης δεν μπόρεσε να θέσει ερώτηση, επιβεβαιώνοντας μια μακρόχρονη τάση αποκλεισμού συγκεκριμένων Μέσων.

Και ασφαλώς αποκλείστηκε από τη διαδικασία ο «ενοχλητικός» δημοσιογράφος Χρήστος Αβραμίδης, παρά το γεγονός ότι είχε καταθέσει γραπτό αίτημα συμμετοχής και ήταν εγγεγραμμένος στη λίστα των δημοσιογράφων της ΔΕΘ. Ο ίδιος ανέφερε ότι ο αποκλεισμός του στέλνει μήνυμα αποθάρρυνσης προς νέους και ανεξάρτητους δημοσιογράφους, περιορίζοντας τον Δημόσιο διάλογο και την ελεύθερη πρόσβαση στην πληροφορία.

Η εικόνα συμπληρώνεται από ρεπορτάζ που ανέφεραν πως και η Αυγή και ο ραδιοσταθμός Στο Κόκκινο αποκλείστηκαν από τη διαδικασία, ενώ και η Δημοκρατία δεν μπόρεσε να θέσει ερώτηση, και η ΣΗΠΕ τόνισε ότι οι δημοσιογράφοι της περιφέρειας δεν είχαν καμία εκπροσώπηση.

Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης, όταν δημοσιογράφος του Ριζοσπάστη ζήτησε εξηγήσεις για τον αποκλεισμό, το μικρόφωνο του κλείστηκε με την αιτιολογία ότι είχε εξαντληθεί ο χρόνος.

Οι καταγγελίες προκάλεσαν άμεσες αντιδράσεις και σε πολιτικό επίπεδο. Το ΚΚΕ κατήγγειλε «γνωστές προτιμήσεις στις ερωτήσεις» και υπογράμμισε ότι πρόκειται για πρακτικές που πλήττουν τον πλουραλισμό και την ελευθερία του Τύπου. Παράλληλα, η Κίνηση Επαγγελματιών Δημοσιογράφων ζήτησε από το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΣΗΕΑ να συνεδριάσει εκτάκτως για το θέμα.

Η κυβέρνηση, από την πλευρά της, δεν έδωσε επίσημη απάντηση πέραν της επίκλησης του περιορισμένου χρόνου της διαδικασίας.

Η κατάσταση της ελευθερίας του Τύπου στην Ελλάδα

Το θέμα του αποκλεισμού ΜΜΕ στη ΔΕΘ έρχεται και δένει ωραία- ωραία την ποιότητα της Δημοκρατίας και την Ελευθεροτυπία στην Ελλάδα.

Σύμφωνα με τους Reporters Without Borders, η Ελλάδα βρίσκεται το 2025 στην 89η θέση παγκοσμίως και τελευταία στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η οργάνωση σημειώνει ότι η χώρα παραμένει σε «πορτοκαλί ζώνη» προβληματικών χωρών.

Παρακολουθήσεις και «Predatorgate»

Η Ελλάδα βρέθηκε στο επίκεντρο διεθνών ρεπορτάζ για το σκάνδαλο παρακολουθήσεων «Predatorgate». Η RSF υπογράμμισε ότι «οι παρακολουθήσεις έχουν δημιουργήσει κλίμα φόβου και αυτολογοκρισίας στον Τύπο».

Δολοφονία Καραϊβάζ – Υπόθεση ανοιχτή

Η δολοφονία του αστυνομικού ρεπόρτερ Γιώργου Καραϊβάζ (Απρίλιος 2021) παραμένει άλυτη. Η HRW σημειώνει ότι η ατιμωρησία σε εγκλήματα κατά δημοσιογράφων «τροφοδοτεί περαιτέρω ανασφάλεια».

SLAPP αγωγές – Ψυχολογικές και οικονομικές πιέσεις

Η Ελλάδα αντιμετωπίζει αυξανόμενη χρήση SLAPP αγωγών (Strategic Lawsuits Against Public Participation), με στόχο κυρίως δημοσιογράφους και ανεξάρτητα Μέσα. Οι αγωγές αυτές χρησιμοποιούνται για να αποθαρρύνουν την έρευνα και τη δημοσιογραφική κριτική, ειδικά σε θέματα διαφθοράς και κρατικής διαχείρισης.

Οι Reporters United που έχουν αναδείξει το σκάνδαλο των παρακολουθήσεων «Predator», ερευνούν και την εφαρμογή SLAPP αγωγών κατά δημοσιογράφων και ανεξάρτητων Μέσων στην Ελλάδα. Οι έρευνές τους καταδεικνύουν ότι οι αγωγές χρησιμοποιούνται για να περιορίσουν την ελευθερία του Τύπου, να δημιουργήσουν φόβο και αυτολογοκρισία και να αποθαρρύνουν την δημοσιογραφική έρευνα σε θέματα διαφθοράς, παρακολουθήσεων και κατάχρησης εξουσίας

Η συνεργασία των Reporters United με διεθνείς οργανισμούς, όπως η Human Rights Watch και η RSF, ενισχύει τη διαφάνεια και φωτίζει την κλίμακα του προβλήματος, αναδεικνύοντας ότι οι SLAPP αγωγές δεν πλήττουν μόνο μεμονωμένους δημοσιογράφους, αλλά τον συνολικό πλουραλισμό των ΜΜΕ στην Ελλάδα.

Η ευρωπαϊκή διάσταση

Η Ελλάδα συγκαταλέγεται στις χώρες με τη μεγαλύτερη υποχώρηση σε πλουραλισμό στα ΜΜΕ σύμφωνα με την theguardian.

SLAPP αγωγές στην Ελλάδα: Η πίεση στα ανεξάρτητα Mέσα και τους δημοσιογράφους

Στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται ανησυχητική αύξηση των στρατηγικών αγωγών κατά της δημόσιας συμμετοχής, γνωστών ως SLAPP (Strategic Lawsuits Against Public Participation), που στοχεύουν στην εκφοβισμό και τη φίμωση ανεξάρτητων Μέσων ενημέρωσης και δημοσιογράφων. Πρόκειται για αγωγές, συνήθως για δυσφήμιση ή παραβίαση προσωπικών δεδομένων, που αποσκοπούν όχι στην αποκατάσταση ζημιάς, αλλά στον περιορισμό της έρευνας και της δημοσιογραφίας δημόσιου συμφέροντος.

Μερικές από τις πλέον γνωστές περιπτώσεις

Θοδωρής Χονδρόγιαννος – Inside Story

Ο δημοσιογράφος Θοδωρής Χονδρόγιαννος και το Inside Story αντιμετώπισαν αγωγή από την εταιρεία Ανταποδοτική Ανακύκλωση για ρεπορτάζ που αποκάλυψε προβληματικές επιδόσεις στην ανακύκλωση συσκευασιών. Η αγωγή χαρακτηρίστηκε ως SLAPP από οργανώσεις όπως το Διεθνές Ινστιτούτο Τύπου (IPI). Δεν υπήρξε επιβολή αποζημίωσης.

Άννα Νίνη – Omnia TV

Η δημοσιογράφος Άννα Νίνη και το Omnia TV δέχθηκαν αγωγή από τον Δημήτρη Καρρά, επιχειρηματία και στέλεχος της Νέας Δημοκρατίας, λόγω ρεπορτάζ που ανέδειξε την εμπλοκή του σε υπόθεση εμπορίας ανθρώπων. Η αγωγή ζητούσε αποζημίωση 50.000 ευρώ και χαρακτηρίστηκε ως καταχρηστική από οργανώσεις όπως οι Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα (RSF) και η Homo Digitalis, ενώ καταγγέλθηκε διεθνώς ως SLAPP.

Θανάσης Κουκάκης και Νικόλας Λεοντόπουλος – Reporters United, Εφημερίδα των Συντακτών

Οι δημοσιογράφοι Θανάσης Κουκάκης και Νικόλας Λεοντόπουλος, γνωστοί για την κάλυψη του σκανδάλου υποκλοπών στην Ελλάδα, δέχθηκαν αγωγές από τον Γρηγόρη Δημητριάδη, πρώην γενικό γραμματέα του Πρωθυπουργού, ύψους 150.000 ευρώ και 250.000 ευρώ αντίστοιχα. Οι αγωγές κατατέθηκαν στις 5 Αυγούστου 2022 και εκδικάστηκαν στις 25 Ιανουαρίου 2024. Και οι δύο αγωγές χαρακτηρίστηκαν SLAPP και απορρίφθηκαν από το δικαστήριο τον Οκτώβριο του 2024. Επιπλέον, δημοσιογράφοι από την Εφημερίδα των Συντακτών, και το Reporters United, ανάμεσά τους και ο Θοδωρής Χονδρόγιαννος, αντιμετώπισαν συνολική αγωγή 550.000 ευρώ από τον ίδιο ενάγοντα, η οποία επίσης απορρίφθηκε.

Σταυρούλα Πουλημένη – Alterthess

Η δημοσιογράφος Σταυρούλα Πουλημένη αντιμετώπισε αγωγή από στέλεχος της εταιρείας «Ελληνικός Χρυσός», λόγω ρεπορτάζ για παραβάσεις περιβαλλοντικής νομοθεσίας στη Χαλκιδική. Η αγωγή κατατέθηκε στις 19 Οκτωβρίου 2021 και εκδικάστηκε τον Δεκέμβριο του 2022. Ζητήθηκε αποζημίωση 100.000 ευρώ, ενώ το πρωτοβάθμιο δικαστήριο επέβαλε μόνο 3.000 ευρώ για παράνομη επεξεργασία προσωπικών δεδομένων, χαρακτηρίζοντας την αγωγή ουσιαστικά SLAPP. Η Γιάννα Παπαδάκου, επίσης από το Alterthess, έχει βρεθεί στο στόχαστρο ανάλογων αγωγών, υπογραμμίζοντας την πίεση σε δημοσιογράφους που καλύπτουν περιβαλλοντικά θέματα.

Φωτεινή Λαμπρίδη (TVXS) και Γιάννης Στεβής (Αστραπάρης)

Οι δημοσιογράφοι Φωτεινή Λαμπρίδη (TVXS) και Γιάννης Στεβής (Αστραπάρης) έχουν επίσης αντιμετωπίσει αγωγές SLAPP για δημοσιογραφική κάλυψη θεμάτων δημόσιου συμφέροντος, με στόχο την εκφοβισμό και τη λογοκρισία των μέσων τους.

Δημήτρης Αγγελίδης, Άρης Χατζηγεωργίου και Τάσος Σαραντής

Δημοσιογράφοι που έχουν δεχθεί αγωγές SLAPP λόγω ρεπορτάζ τους στην Εφημερίδα των Συντακτών, αναδεικνύοντας ξανά τον κίνδυνο καταχρηστικών νομικών ενεργειών που στοχεύουν στη φίμωση ανεξάρτητης δημοσιογραφίας.

Οι SLAPP αγωγές αποτελούν σοβαρή πρόκληση για την ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα. Τα ανεξάρτητα Μέσα και οι δημοσιογράφοι που αποκαλύπτουν θέματα δημόσιου συμφέροντος δέχονται συχνά νομική πίεση και οικονομική απειλή. Η διεθνής υποστήριξη από οργανώσεις όπως το IPI, η RSF και η Homo Digitalis αναδεικνύει την ανάγκη για προστασία της δημοσιογραφικής έρευνας και των ανεξάρτητων Μέσων στην χώρα μας.

Μια πρώτη, ολοκληρωμένη χαρτογράφηση αυτού του φαινομένου στη Ελλάδα δίνει η έρευνα που πραγματοποίησαν η Ελληνική Ενωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου σε συνεργασία με τη δημοσιογραφική ομάδα τού The Manifold, καθώς στη χώρα μας οι SLAPP έκαναν συστηματική εμφάνιση μόλις τα τελευταία χρόνια.

* Άρθρο 14 – Ελευθερία της έκφρασης, του Τύπου και άλλων μέσων

Ο Τύπος μπορεί να υπόκειται σε περιορισμούς μόνο με νόμο και μόνο για λόγους που συνδέονται με την προστασία της δημόσιας τάξης, της εθνικής ασφάλειας, των δικαιωμάτων τρίτων ή της δημόσιας υγείας.

Η ελευθερία της έκφρασης γνώμης, η ελευθερία του Τύπου και η ελευθερία του τύπου δεν υπόκεινται σε λογοκρισία.

Απαγορεύεται η δημιουργία ή συντήρηση μονοπωλίων ή καταχρηστικών περιορισμών στη λειτουργία των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης.

Διαβάστε επίσης:

Αυτό πήγε καλά: Η κυβέρνηση της αρνήθηκε και η Καρυστιανού απάντησε με Πανελλαδικό κάλεσμα

Teleperformance: Ζητά No Politica από τους εργαζόμενούς της για την Γάζα

Δύο εκθέσεις, ένα μαφιόζικο κλείσιμο ανάκρισης και ένα έγκλημα χωρίς τιμωρία