Με το πολυσυζητημένο Νο Other Land να κλέβει την παράσταση στα Όσκαρ και το συνυποψήφιό του Σάουντρακ για ένα πραξικόπημα να σημειώνει συνεχή sold out στις κινηματογραφικές αίθουσες, τα ντοκιμαντέρ αποδεικνύονται το δυνατό χαρτί της χρονιάς.

Στα απόνερα της βράβευσης

Δεν ξέρω κατά πόσο έγινε αντιληπτό, αλλά τα ντοκιμαντέρ ήταν το δυνατό χαρτί στα φετινά Όσκαρ. Κάποιοι λίγοι έγραψαν για τον θρίαμβο του ανεξάρτητου αμερικανικού κινηματογράφου με τα πέντε σημαντικά βραβεία για το Άνορα του Σον Μπέικερ (ταλαντούχο το παιδί, δεν αντιλέγω, αλλά κάθε καινούργια ταινία του μου αρέσει λιγότερο από την προηγούμενη κι αυτό δεν είναι καλό σημάδι), ο οποίος Μπέικερ είπε κάτι στον λόγο του, να μην πεθάνει το σινεμά στις αίθουσες κ.λπ, κ.λπ, κ.λπ, αλλά την παράσταση σίγουρα έκλεψε η βράβευση του No Other Land των Μπάσελ Άντρα και Γιάλομ Αμπραάμ, με θέμα τη βία εποίκων και ισραηλινού στρατού που κατεδαφίζουν τα σπίτια των Παλαιστίνιων στη Δυτική Όχθη και σημαδεύουν οποιονδήποτε σηκώνει το ανάστημα του.

Την επομένη της απονομής ο Ισραηλινός στρατός, αποδεικνύοντας για μια ακόμη φορά πως δεν ιδρώνει τ’ αυτί του, συνέχισε τις κατεδαφίσεις στην Μασαφέρ Γιάτα, την περιοχή που πρωταγωνιστεί στο βραβευμένο ντοκιμαντέρ. Ταυτόχρονα η κυβέρνηση του Ισραήλ, οι εκπρόσωποι της και διάφορα τρολ στα μίντια άρχισαν να ρίχνουν κατάρες και αρές για το αίσχος που συνέβη στα Όσκαρ και μόλυνε την αμόλυντη εικόνα τους… λες και δεν παρακολουθούμε τι κάνουν τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, ο κόσμος το ’χει τούμπανο… Ταυτόχρονα, κάποιοι ορκισμένοι Παλαιστίνιοι και φιλοπαλαιστίνιοι άρχισαν να ρίχνουν άλλες κατάρες και αρές στο ντοκιμαντέρ, στην εταιρεία παραγωγής, στο αποικιοκρατικό αφήγημα που θέλει να πρέπει και καλά να μιλάει ένας Ισραηλινός για τους Παλαιστίνιους (λες και ο Μπάσελ Άντρα ήτο μουγκός), κυρίως στον Γιάλομ Αμπραάμ γι’ αυτά που είπε ή που δεν είπε όταν μίλησε στα Όσκαρ… Αν και κάτι μου λέει ότι τα πιο πολλά τα εξ αμάξης τα άκουσε γιατί είναι Ισραηλινός. Κάποιος μάλιστα έφτασε στο σημείο να τον αποκαλέσει Σιωνιστή. Μύλος!!!

Έτσι γίνεται πάντα όταν κάποιο γεγονός γράφει Ιστορία. Υπάρχουν αντιδράσεις. Και ακραίες, κάποιες από αυτές. Το γεγονός όμως ότι στο Dolby Theater εμφανίστηκαν άτομα με παλαιστινιακές μαντίλες, ότι ακούστηκαν οι λέξεις «ισραηλινή κατοχή»,  «βία των εποίκων», «βίαιοι εκτοπισμοί και κατεδαφίσεις», «εθνοκάθαρση των Παλαιστινίων» από χείλη Παλαιστίνιου έχει από μόνο του βαρύνουσα σημασία, όταν το «προοδευτικό» ντεμέκ φεστιβάλ των Καννών, αυτό που βράβευσε τον Μπέηκερ, είχε απαγορεύσει τον περασμένο Μάιο οποιοδήποτε παλαιστινιακό σύμβολο (και ανάγκασε τη θεά Κέιτ Μπλάνσετ να συνδυάσει τουαλέτα και κόκκινο χαλί για να σχηματίσει την παλαιστινιακή σημαία). Κι όποιος δεν το καταλαβαίνει, εθελοτυφλεί.

Φυσικά στο Χόλιγουντ, την παγκόσμια Μέκκα του θεάματος, τα βραβεία ποτέ δεν δίνονται τυχαία. Ειδικά βραβεία που θα ανοίξουν μέτωπα, όπως το συγκεκριμένο. Κάτι σημαίνουν και ίσως πάρει κάποιο χρόνο να καταλάβουμε τι. Και έτσι όπως είναι η κατάσταση σήμερα, εικασίες μόνο μπορούμε να κάνουμε. Το μόνο σίγουρο είναι πως η ταινία έχει ενοχλήσει πιο πολύ απ’ ό,τι κάποιοι θέλουν να παραδεχθούν. Αν και υποψήφια εδώ και δύο μήνες για το Όσκαρ, και με πολλά βραβεία, δεν κατάφερε ακόμα να βρει διανομή σε κάποια μεγάλη πλατφόρμα, ούτε στο Netflix που έχει κάνει επανειλημμένα αφιερώματα στο Παλαιστινιακό σινεμά, και μετά την απονομή γίνεται μια συντονισμένη προσπάθεια να διατεθεί και να προβληθεί σε περισσότερες αίθουσες. Οι δε συντελεστές της ταινίας γύρισαν πίσω, σε μια κατάσταση αβίωτη, να κάνουν αυτά που έκαναν και πριν. Ο Μπάσελ συνεχίζει να καταγράφει τις φρικαλεότητες που διαπράττουν οι έποικοι και ο στρατός στη no other land του και ο Γιάλομ να ερευνά τα εγκλήματα πολέμου που έχει διαπράξει ο IDF στη Γάζα μέσα από μαρτυρίες των ίδιων των δραστών. Αν κάποια στιγμή αυτά τα καθάρματα κληθούν να λογοδοτήσουν σε κάποιο διεθνές δικαστήριο, αυτές τις μαρτυρίες θα χρησιμοποιήσουν ως στοιχεία εναντίον τους οι δικηγόροι και όχι τις θεωρίες περί αποικιακής ή αντιαποικιακής αφήγησης.

Σάουντρακ για ένα πραξικόπημα

Υποψήφιο για Όσκαρ καλύτερου ντοκιμαντέρ ήταν ένα αριστούργημα, το οποίο θα ευχόμουν ολόψυχα να σηκώσει την κούπα αν το No Other Land  δεν ήταν τόσο τραγικά επίκαιρο. Το Σάουντρακ για ένα πραξικόπημα είναι μια ταινία ιστορικής τεκμηρίωσης που συνδέει δύο φαινομενικά ασύνδετα γεγονότα: την οργανωμένη προσπάθεια ανατροπής και δολοφονίας του Πατρίς Λουμούμπα, του πρώτου δημοκρατικά εκλεγμένου προέδρου του Κονγκό και ενός από τους ηγέτες του αντιαποικιοκρατικού κινήματος στην Αφρική, και την παράλληλη εκστρατεία προπαγάνδας των ΗΠΑ, από τους βασικούς αυτουργούς της δολοπλοκίας, οι οποίοι με όχημα μαύρους μουσικούς της τζαζ προσπαθούσαν να πείσουν τους Κονγκολέζους ότι ο ήλιος ανατέλλει από τη Δύση.

Το άριστο καλλιτεχνικό επίτευγμα του ντοκιμαντέρ έγκειται τόσο στην εξαιρετική τεκμηρίωσή του (ο σκηνοθέτης διάβασε ό,τι βιβλίο είχε γραφτεί σχετικά και είδε ό,τι οπτικό στοιχείο μπορεί να βρει κανείς) όσο και στο μοντάζ που κάνει θαύματα και ανυψώνει το έργο του από μια απλή καταγραφή σε κορυφαία δημιουργία της έβδομης τέχνης.

Η μαγεία του όμως έγκειται στην ίδια την ιστορία που αφηγείται και στους πρωταγωνιστές της. Τον αγώνα για την ανεξαρτησία των μαύρων της Αφρικής από τους αποικιοκράτες, τον αγώνα της χειραφέτησης των μαύρων των ΗΠΑ από τους δυνάστες, το μπόι που σήκωσε ο Παγκόσμιος Νότος εκείνα τα βροντερά 60s απέναντι στις Μεγάλες Δυνάμεις σε Ευρώπη και Αμερική και πώς το πλήρωσε. Ο λόγος που άρθρωσε. Όλοι οι μεγάλοι ηγέτες τους, η παλιοπαρέα, Νάσερ, Νυερέρε, Νκρούμαχ, ο Λουμούμπα, η Αντρέ Μπλουίν, και ο Κάστρο, ο Μάλκομ Χ, οι περιβόητες εκείνες συνελεύσεις του ΟΗΕ, που για μια περίοδο είχε μετατραπεί σε κοινοβούλιο του Παγκόσμιου Νότου, με δικαίωμα έκφρασης αλλά χωρίς καμία εκτελεστική εξουσία. Τότε παλιά, που ήταν κι η Σοβιετική Ένωση και χτύπαγε ο Χρουστσώφ το παπούτσι του στα έδρανα.

Και η άλλη η παλιοπαρέα, Γκιλέσπι, Κολτρέιν, ο Μάιλς, ο Ντιουκ Έλιγκτον, η Διεθνής της Τζαζ, κι εκείνος ο Άρμστρονγκ που τον έσερναν δεξιά κι αριστερά ως μόστρα – πρέσβη καλής θέλησης μέχρι να το καταλάβει κι ίδιος και να τους απειλήσει πως θα μείνει μόνιμα στην Αφρική με άλλο διαβατήριο.

Είχα την τύχη να δω την ταινία εδώ, στην Αφρική. Έκτακτη προβολή γιατί οι άλλες ήταν όλες sold out και έτρεξα να πάρω εισιτήριο απ’ την προηγουμένη. Στην αίθουσα δεν έπεφτε καρφίτσα και μπορούσες ν’ ακούσεις την ανάσα του διπλανού σου. Δεν συμβαίνει αυτό συχνά εδώ. Είναι γιατί μερικές ιστορίες μιλάνε κατευθείαν στην καρδιά, ειδικά αυτών που μπορεί να μη γνωρίζουν αλλά νιώθουν πολύ καλά περί τίνος ακριβώς πρόκειται.

Αυτές τις μέρες προβάλλεται στο CINOBO Πατησίων, που αναδεικνύεται σε πρωταγωνιστή της κινηματογραφικής Αθήνας. Άχαστη!!!