Αυτό το review θα ξεκινήσει ανάποδα, με την αίσθηση που μου άφησε το τέλος. Και ξεκινάω από όσα μιλάνε ακόμα μέσα μου πολύ δυνατά από τη μεγάλη συναυλία-γιορτή για τα 15 χρόνια δισκογραφίας του Σπύρου Γραμμένου στην Τεχνόπολη ακριβώς μία εβδομάδα μετά, βράδυ Τετάρτης 10 Σεπτεμβρίου – τώρα που έπιασα να γράφω τούτες τις γραμμές.

Στα αυτιά μου ηχεί ακόμα η χροιά της Ελένης Τσαλιγοπούλου, να αγκαλιάζει με σπάνια ευαισθησία τους στίχους της Ελένης Κωστοπούλου, μητέρας του δολοφονημένου Ζακ/Zackie Oh, σε μουσική του Σπύρου Γραμμένου. «Λύκου κραυγή» που έγινε χάδι αέρινο, παρηγορητικό. Κι αφέθηκε απ’ τα χείλη της απαλά, σαν λευκό μπαλόνι, στον ουρανό.

Λίγο πριν στη σκηνή, η Μαρία Παπαγεωργίου. «Ψυχή» σε μουσική και στίχους του Σπύρου, με το δικό της ύφος, το ανεπιτήδευτα βαθύ, το απαλλαγμένο από κάθε νευρικότητα ή αδεξιότητα. Στιγμή για τον Ζακ κι αυτή, ανεκτίμητη. Και για κάθε ψυχή που αιμορραγεί.

Και ακόμα πιο πριν, η Νεφέλη Φασούλη, με το τραγούδι «Καμία μόνη» που της χάρισε ο Σπύρος κι εκείνη υπερασπίστηκε κάθε του λέξη, και μαζί κάθε κορίτσι και κάθε γυναίκα που έχει να αντιμετωπίσει καθημερινά την απειλή και τον παραλογισμό ενός κόσμου έμφυλης βίας.

Στη συναυλία ακούστηκε η ιαχή για την Παλαιστίνη ξανά και ξανά, σε στιγμές που το κοινό ταυτίστηκε με το ψυχικά μεγάλο. Ένα κοινό που παράλληλα γέλασε, χόρεψε, έπαιξε. Όλα στιγμές από μια γιορτή για την οποία ο Σπύρος Γραμμένος, ως καλός οικοδεσπότης, φρόντισε να μας προϊδεάσει: «Θα γελάσουμε και θα συγκινηθούμε».

Και τα μάτια; Αυτά που ο Σπύρος ψάχνει σε κάθε live, «Αυτά τα μάτια που θα γελάσουμε και θα συγκινηθούμε μαζί», όπως μας εκμυστηρεύτηκε μόνο λίγες ημέρες πριν εδώ, στις σελίδες του Untold; Ήταν εκεί μπροστά του κατά εκατοντάδες, και πιο πίσω φτάναν τις χιλιάδες, ζωηρά ή υγρά, ανάλογα με τη στιγμή.

Μάτια που είδαν τον Φοίβο Δεληβοριά να ενώνεται με τον Σπύρο επί σκηνής με το «Mp3» του μεν και την «Ενενηντάρα TDK» του δε, και να τα μπλεντάρουν στο σέικερ της νοσταλγίας, όχι κάποιας μελό αλλά της δικής τους, της στιχουργικά ευφάνταστης και ουσιαστικής.

Μάτια κι αυτιά που είδαν κι άκουσαν τη Νεφέλη Φασούλη και τους αδελφούς Καλογεράκη στα «Κορίτσια», σε μουσική του Μιχάλη εκ των αδελφών και στίχους της Μάρθας Φριντζήλα, είδαν κι άκουσαν τον Ζερόμ Καλούτα, τον Ζακ Στεφάνου και τη Μιρέλα Πάχου να αφήνουν τα δώρα τους στον «15άρη» Σπύρο στη σκηνή τραγουδώντας μαζί του τα «Ω να σου», «Μικρό μου πόνι» και «Μι ρε λα» (παρένθεση: ταλαντούχε Ζακ, έχεις λείψει πολύ). Κι είδαμε κι άλλα.

Είδαμε Δημήτρη Μητσοτάκη να καταγγέλλει «τη σαπίλα του φασίστα» στην εξαιρετική «Λίστα» που δισκογράφησαν μαζί με τον Σπύρο, είδαμε κι ακούσαμε και τον Κωνσταντίνο Πουλή, τον δημοσιογράφο του The Press Project και φίλο καλό του Σπύρου, να τραγουδάει μαζί του τον «Κουκουλοφόρο» και τον «Πιτσιπόρδα» – είναι γνωστές οι μεταξύ τους συνέργειες που διασκεδάζουν και εμπνέουν καιρό τώρα και τους ίδιους μα και άλλους.

Λίγο μπροστά τώρα. Κάπου στα μισά, πρώτη φορά στη βραδιά, μαγική Τσαλιγοπούλου με το «Να με προσέχεις» του Νίκου Πορτοκάλογλου, με τον Σπύρο να τη συνοδεύει τρυφερά.

Και κάπου προς το τέλος, Polko. Εκπρόσωπος μιας γενιάς που έρχεται με τη δική της αλήθεια και ορμή – ίσως και αυτός ο «κάποιος» που τραγουδάει ο Σπύρος στο «και περιμένω να ‘ρθει κάποιος, ένας που κλείνει τα δεκάξι, αυτόν τον κόσμο να αλλάξει». Το μέλλον τού ανήκει.

Άφησα τον Σπύρο τελευταίο – τη συγκολλητική ουσία της βραδιάς, τον λόγο της ίδιας της γιορτής. Κάποιον που «δεν νιώθει πια σάπιος, αλλά δυνατός» στα 15 χρόνια δισκογραφίας του και άλλα τόσα που έγραφε αλλά δεν δισκογραφούσε. Κάποιον που μας έκανε να περπατάμε μαζί του ήδη 15 χρόνια και να τον έχουμε διαλέξει στην παρέα μας για τα επόμενα 15, και όσο πάει.

Για την «Αλίκη» του, τις «Τζίβες» του, τις «Χίλιες φωνές». Για τη «Σεροτονίνη», το αφοπλιστικό «Να είσαι εδώ», τα υπέροχα «Δεκάξι» του. Για το «Τι με κοιτάς». Για το συνταρακτικό «Το όνομά μου είν’ το δικό σου». Για κάθε γέλιο, κάθε δάκρυ, κάθε μικρή ή μεγάλη αλήθεια – για κάθε γιορτή που μας επιφυλάσσει ακόμα.

Ένα μεγάλο μπράβο αξίζει στους συνεργάτες μουσικούς του Σπύρου επί σκηνής, καθώς και στις δύο συνεργάτιδές του στην απόδοση της νοηματικής. Ήταν όλες και όλοι τους υπέροχοι.

Φωτογραφίες: Panagiotis Margaronis Photography

Διαβάστε ακόμα:

Σπύρος Γραμμένος στο Untold: «Όσα γράφω προκύπτουν από την ανάγκη να δω τον κόσμο αλλιώς από αυτό που μου σερβίρεται»

Ευχαριστώ που με απολύσατε

Μητσοτάκης: Βαλκάνιος ηγέτης Ευρωπαίων συγκατοίκων…