Σήμερα, Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών, τα στοιχεία που δημοσιοποιούν διεθνείς οργανισμοί και ερευνητικά ιδρύματα δεν αφήνουν περιθώρια για ωραιοποιήσεις.

Η πραγματικότητα καταγράφει μια συνεχή, δομική και σε πολλές περιπτώσεις θανατηφόρα βία απέναντι στις γυναίκες, η οποία όχι μόνο δεν υποχωρεί, αλλά μεταλλάσσεται και ενισχύεται, τόσο στο φυσικό όσο και στο ψηφιακό περιβάλλον.

Η επικαιρότητα στην Ελλάδα επιβεβαιώνει καθημερινά πως το ζήτημα δεν αποτελεί αποσπασματικό φαινόμενο αλλά μια παγιωμένη κοινωνική πληγή, παρούσα σε κάθε τάξη, περιοχή και ηλικιακή ομάδα.

Τα στατιστικά για την έμφυλη βία

Τα διεθνή στατιστικά στοιχεία σκιαγραφούν μια συνθήκη που οι κοινωνίες δείχνουν ανίκανες να ανακόψουν. Ο ΟΗΕ καταγράφει ότι το 38% των γυναικών έχει υποστεί κάποια μορφή διαδικτυακής βίας, ενώ το 85% έχει γίνει μάρτυρας ψηφιακής κακοποίησης σε βάρος άλλων.

Η παραπληροφόρηση και η συκοφαντική στοχοποίηση αποτελούν τις πιο διαδεδομένες μορφές ψηφιακής έμφυλης βίας, με το 67% των γυναικών που έχουν στοχοποιηθεί να δηλώνουν ότι δέχτηκαν τέτοιου είδους επιθέσεις. Την ίδια στιγμή, το 90–95% των διαδικτυακών deepfakes είναι μη συναινετικές πορνογραφικές εικόνες, με περίπου το 90% να απεικονίζουν γυναίκες.

Το 73% των γυναικών δημοσιογράφων αναφέρουν ότι έχουν βιώσει διαδικτυακή βία, γεγονός που επηρεάζει ευθέως τη δημοκρατική λειτουργία του δημόσιου λόγου. Παρά τα παραπάνω, λιγότερο από το 40% των χωρών διαθέτουν νομοθεσία που προστατεύει αποτελεσματικά τις γυναίκες από την παρενόχληση και την κυβερνοπαρακολούθηση, αφήνοντας 1,8 δισεκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια χωρίς πρόσβαση σε ουσιαστικό νομικό πλαίσιο.

Στο ευρύτερο συνολικό πλαίσιο της έμφυλης βίας, τα δεδομένα παραμένουν δραματικά. Κάθε δέκα λεπτά μια γυναίκα δολοφονείται. Περίπου 736 εκατομμύρια γυναίκες παγκοσμίως, σχεδόν μία στις τρεις, έχουν υποστεί σωματική ή/και σεξουαλική βία στη διάρκεια της ζωής τους.

Το 2023, 51.100 γυναίκες και κορίτσια δολοφονήθηκαν από σύντροφο ή μέλος της οικογένειάς τους. Οι γυναίκες με αναπηρίες καταγράφουν υψηλότερα ποσοστά βίας σε όλες τις μορφές της, ενώ υπολογίζεται ότι το 80% των ανθρώπων που εκτοπίζονται λόγω κλιματικής κρίσης είναι γυναίκες, μια συνθήκη που τις καθιστά ακόμα πιο ευάλωτες σε κινδύνους και εκμετάλλευση.

Στην Ελλάδα, η 5η Έκθεση για τη Βία κατά των Γυναικών (2024) κατέγραψε 4.656 γυναίκες θύματα βίας και πολλαπλών διακρίσεων, εκ των οποίων το 87% αφορά έμφυλες διακρίσεις. Η ενδοοικογενειακή βία παραμένει η κυρίαρχη μορφή, φτάνοντας το 85%, ενώ τα περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης και βιασμού παραμένουν χαμηλά, αλλά απολύτως ανησυχητικά ποσοστά, δεδομένης και της υποκαταγραφής.

Καταγράφηκαν επίσης 10 περιπτώσεις trafficking. Ακόμη πιο αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία για τις γυναικοκτονίες: το 2023 καταγράφηκαν 15, το 2024 ο αριθμός αυξήθηκε στις 19, ενώ μέσα στο 2025 έχουν ήδη σημειωθεί 18 πριν καν ολοκληρωθεί το έτος. Τα στοιχεία αποδεικνύουν ότι η κατάσταση όχι μόνο δεν σταθεροποιείται αλλά κλιμακώνεται.

Το panic button

Μέσα σε αυτή τη συνθήκη, η ελληνική πολιτεία προχώρησε από τα τέλη του 2023 στη θέσπιση και προώθηση του λεγόμενου panic button, το οποίο παρουσιάστηκε ως ένα εργαλείο άμεσης βοήθειας για γυναίκες που βρίσκονται σε κίνδυνο.

Η εφαρμογή έχει πράγματι προσφέρει στήριξη σε γυναίκες που κατάφεραν να καλέσουν βοήθεια αθόρυβα, όμως η ανάδειξή της σε κεντρική κυβερνητική απάντηση φανερώνει περισσότερο τις αδυναμίες της κρατικής στρατηγικής παρά την αποτελεσματικότητά της. Γιατί, τελικά, πόσο μπορεί ένα τεχνολογικό κουμπί να αντισταθμίσει την υλική ανισορροπία δύναμης ανάμεσα σε θύτη και θύμα; Μπορεί ένα ψηφιακό σήμα κινδύνου να σταματήσει την έμφυλη βία όταν εκείνη εκδηλώνεται μέσα στην οικειότητα του σπιτιού, σε χώρους όπου η γυναίκα είναι διαρκώς εκτεθειμένη και ο δράστης γνωρίζει κάθε γωνιά, κάθε διαδρομή διαφυγής, κάθε φόβο;

Και τι νόημα έχει η ειδοποίηση προς τις αρχές όταν η ίδια η γυναίκα δεν διαθέτει τους οικονομικούς, νομικούς ή κοινωνικούς πόρους που θα της επιτρέψουν να απομακρυνθεί με ασφάλεια από τον κίνδυνο; Ακόμη, πόσο ρεαλιστική είναι η προσδοκία ότι μια γυναίκα εν μέσω σωματικής απειλής θα έχει χρόνο, ψυχραιμία ή ακόμη και πρόσβαση στη συσκευή της για να ενεργοποιήσει την εφαρμογή; Μπορούμε άραγε να μιλάμε για προστασία όταν η αποτελεσματικότητα του μέτρου εξαρτάται από σταθερό δίκτυο, τεχνική επάρκεια και μια σειρά από προϋποθέσεις που συχνά καταρρέουν τη στιγμή της κρίσης;

Η συζήτηση γύρω από το panic button, όσο κι αν επιχειρεί να προσδώσει την εικόνα μιας τεχνολογικά «σύγχρονης» παρέμβασης, δεν μπορεί να υποκαταστήσει το βαθύτερο ερώτημα: πώς μια κοινωνία που αδυνατεί να θωρακίσει την καθημερινότητα των γυναικών μπορεί να θεωρεί ότι προστατεύει την ίδια τους τη ζωή; Χωρίς ένα στιβαρό πλαίσιο κοινωνικής πολιτικής, πρόληψης, εκπαίδευσης και έγκαιρης κρατικής παρέμβασης, καμία εφαρμογή δεν αρκεί για να μετατρέψει τον φόβο σε ασφάλεια.

Το θεσμικό πλαίσιο στην Ελλάδα, παρά τις όποιες προσθήκες, εξακολουθεί να αφήνει συστηματικά κενά. Η εκπαίδευση και η πρόληψη δεν αποτελούν κεντρικούς άξονες κυβερνητικής πολιτικής. H συστηματική ενημέρωση στα σχολεία και στους χώρους εργασίας παραμένει ελλιπής. Οι ποινές για τις γυναικοκτονίες συχνά καταλήγουν να εκτίονται ως πλημμελήματα, ενώ η καθυστέρηση της ελληνικής δικαιοσύνης αφήνει τα θύματα εκτεθειμένα.

Παράλληλα, οι κοινωνικές δομές υποστήριξης, ξενώνες, γραμμές βοήθειας, νομική συνδρομή, υποστηρικτικές υπηρεσίες για γυναίκες με αναπηρίες, μετανάστριες ή θύματα trafficking, παραμένουν υποστελεχωμένες και υποχρηματοδοτημένες, με αποτέλεσμα να λειτουργούν οριακά.

Η βία κατά των γυναικών δεν αντιμετωπίζεται με εφαρμογές, αλλά με πολιτικές. Χρειάζεται ολοκληρωμένη, διακομματική στρατηγική που να ξεκινά από την πρόληψη και να επεκτείνεται στην καταστολή, την προστασία, τη δικαιοσύνη και την κοινωνική ευημερία. Χρειάζεται ενίσχυση του κοινωνικού κράτους, όχι επικοινωνιακές λύσεις.

Και χρειάζεται να αναγνωριστεί, επιτέλους, ότι η έμφυλη βία δεν είναι μια «ιδιωτική υπόθεση», αλλά ένα βαθιά πολιτικό ζήτημα που αφορά την ισότητα, τη δημοκρατία και την ίδια τη συλλογική ασφάλεια. Χωρίς αυτές τις θεμελιώδεις αλλαγές, κανένα panic button δεν θα φέρει ουσιαστική αλλαγή. Μονάχα η αντιμετώπιση του προβλήματος από τη ρίζα του μπορεί πραγματικά να σώσει ζωές.

Διαβάστε επίσης:

Εκδικητικός εγκλεισμός vs σωφρονισμός: άσος απ’ τα αποδυτήρια

Τρένο: Σημαντική υπενθύμιση από το υπουργείο μεταφορών

Κόρινθος: Το προαύλιο δημοτικού είναι ακατάλληλο για παιδιά, αλλά ποιος νοιάζεται;