Η συνέντευξη Τύπου της ΕΟΔΑΣΑΑΜ έδειξε πολλούς ενόχους. Από τα μνημόνια και την κυβέρνηση έως την εργασία των σταθμαρχών 29 ημέρες τον μήνα.
Ο Εθνικός Οργανισμός Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών – ΕΟΔΑΣΑΑΜ, προχώρησε στην πολυαναμενόμενη συνέντευξη Τύπου για το πόρισμα των αιτιών που οδήγησαν στο Έγκλημα των Τεμπών.
Ο Δρ Χρήστος Παπαδημητρίου, πρόεδρος του Σιδηροδρομικού Τομέα του ΕΟΔΑΣΑΑΜ, ζήτησε αρχικά συγγνώμη από τους συγγενείς των θυμάτων που κλήθηκαν να υποκαταστήσουν τον ΕΟΔΑΣΑΑΜ που μέχρι τότε δεν υπήρχε.
Σημείωσε ότι η διοίκηση του Οργανισμού ορίστηκε στις 18/9 του 2023. Μίλησε για τα συστημικά λάθη που οδήγησαν στο δυστύχημα. Αρχικά αναφέρθηκε πως αν η σύμβαση 717, που τα μέτρα της θα έπρεπε να είναι σε ισχύ από το 2016, είχε ολοκληρωθεί, δεν θα επέτρεπαν να συμβεί το δυστύχημα.
Στα αίτια αναφέρθηκε η εγκατάλειψη του σιδηροδρόμου με την Ελλάδα να είναι ουραγός στις επενδύσεις εξαιτίας των μνημονίων. Έκανε λόγο για αποψίλωση του ΟΣΕ από το προσωπικό που ήταν κρίσιμο για την ασφάλεια.
Η ταχύτητα αναφέρθηκε πως ήταν εντός των ορίων τόσο από την επιβατική όσο και από την εμπορική αμαξοστοιχία (με 150 η επιβατική και 90 η εμπορική αμαξοστοιχία).
Δεν υπήρξε πραγματικός συντονισμός, σε επιχειρησιακό ή σε στρατηγικό επίπεδο, των διαφόρων υπηρεσιών στον τόπο της τραγωδίας. Δεν υπήρχε αλληλεπίδραση μεταξύ των υπηρεσιών.
Δεν έγινε σωστή εφαρμογή επιχειρησιακής περιμέτρου καθώς και σωστή χαρτογράφηση του χώρου διερεύνησης του ατυχήματος.
Υπήρξε απώλεια πληροφοριών, απαραίτητων για την κατανόηση των αιτιών και των υποκειμενικών παραγόντων του δυστυχήματος.
Αρχικά ο Οργανισμός αναφέρθηκε στις ευθύνες του σταθμάρχη. Ο σταθμάρχης δεν χρησιμοποίησε την αυτόματη χάραξη πορείας, αλλά επέλεξε την χειροκίνητη μέθοδο, αφήνοντας την αλλαγή 118 σε λάθος θέση. Εκείνη τη μέρα πάρα πολλά γεγονότα και βλάβες οδήγησαν στο να γίνει η διπλή γραμμή, μονή.
Ο σταθμάρχης αναγκάστηκε να προβεί σε 90 σύντομες επικοινωνίες σε 60 λεπτά. Η θέση εργασίας του, στο πάνελ ελέγχου, ανάγκαζε τον σταθμάρχη να προβαίνει στις επικοινωνίες στα δεξιά του, ενώ η δικλείδα ασφαλείας ήταν στην αριστερή μεριά και κάποιες κρίσιμες ενδείξεις με τουλάχιστον δύο φωτεινές λυχνίες μπροστά του.
Οπότε κάθε φορά που επικοινωνούσε χρησιμοποιώντας την δεξιά μεριά του πάνελ ελέγχου για την επικοινωνία, έπαιρνε τα μάτια του από κρίσιμα στοιχεία.
Ο σταθμάρχης είχε συναισθηματική φόρτιση εξαιτίας προηγούμενου λάθους το οποίο είχε κάνει, σε αυτό τρένο πάλι εξαιτίας χειροκίνητης χάραξης είχε μπει σε λάθος γραμμή και το λάθος έγινε αντιληπτό από τον μηχανοδηγό που υποχρεώθηκε να κινηθεί προς τα πίσω.
Ο σταθμάρχης σκεφτόταν με ποιον τρόπο ή αν έπρεπε να αποκαλύψει το λάθος του στην υπηρεσία του.
Όταν ο σταθμάρχης έδωσε εντολή αναχώρησης του συρμού IC-62, ο μηχανοδηγός δεν επιβεβαίωσε την εντολή. Η εντολή ήταν σωστή. Ο οδηγός δεν επιβεβαίωσε όταν μπήκε στην θέση 118 και μπήκε στην αντίθετη γραμμή.
Τα κλειδιά ήταν στη διαγώνιο και όχι ευθεία, πράγμα που έφερε το τρένο στην αντίθετη γραμμή.
Η επιτροπή πήρε μια σαφή θέση πως τα μνημόνια ευθύνονται ως υποκείμενοι παράγοντες για το δυστύχημα. Από το 2010 σημειώθηκε διαχρονική έλλειψη προσωπικού.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχουν 2 εργαζόμενοι ανά χιλιόμετρο γραμμής, ενώ στην Ελλάδα υπάρχει 0,5 εργαζόμενος ανά χιλιόμετρο γραμμής. Η χρηματοδότηση στην ΕΕ είναι 170.000€ ανά χιλιόμετρο, ενώ στην Ελλάδα είναι 20.000€ ανά χιλιόμετρο.
Οι πραγματογνώμονες έκαναν λόγο για κακή συντήρηση, μειωμένη χρηματοδότηση και μειωμένο προσωπικό. Η διαχείριση των ικανοτήτων των σταθμαρχών και η αξιολόγησή τους δεν ήταν στον βαθμό που έπρεπε. Έπαιρναν πιστοποίηση και δεν ήταν σε θέση να εργαστούν ικανοποιητικά.
Εργάζονταν όπως ειπώθηκε χαρακτηριστικά 20-25 ημέρες σερί και ανά ορισμένες περιπτώσεις 29 ημέρες σερί! Εγκληματική εξάντληση των εργαζομένων. Δεν υπήρχε μηχανισμός παρακολούθησης των σταθμαρχών. Δεν υπήρχαν επιθεωρητές, να ελέγχουν την ποιότητα της εργασίας τους.
Ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ έκανε 17 συστάσεις ασφαλείας. Ο ΟΣΕ όπως αναφέρεται δεν είχε εκσυγχρονίσει τον τρόπο λειτουργίας του, ενώ χρησιμοποιεί τον Γενικό Κανονισμό Κίνησης ως πανάκεια. Με την σειρά της η Ρυθμιστική Αρχή, ΡΑΣ, εστίαζε στην μη συμμόρφωση και όχι στις συστάσεις ασφαλείας.
Η εφαρμογή τους θα είναι υπό την εποπτεία της ΡΑΣ, όμως επειδή πολλές από αυτές τις συστάσεις υπερβαίνουν τις αρμοδιότητες των οργανισμών, χρειάζεται η συνδρομή της Πολιτείας για να έχουν τα μέσα και τους πόρους για να αναπτυχθεί ένα ασφαλές και βιώσιμο σιδηροδρομικό σύστημα.
Η ΡΑΣ δεν εντόπισε κάποια από τις παραπάνω κρίσιμες αδυναμίες. Εντοπίστηκαν αργότερα κατά τη φάση της εποπτείας χωρίς να έχουν οδηγήσει σε κάποια αισθητή αλλαγή. Δεν πραγματοποιήθηκε έλεγχος αρκετά γρήγορα.
Η ΡΑΣ οφείλει να δημιουργήσει «σύστημα αναφοράς των περιστατικών» ώστε να μαθαίνουν από ανεπιθύμητα συμβάντα.
Το σύστημα οφείλει να καταγράφεται σε κοινό δελτίο, με κοινό τρόπο καταγραφών των επιμέρους αρμόδιων υπηρεσιών. Ανάγκη της ΡΑΣ να ενισχύσει την ικανότητα για την βελτίωση των επίπεδων ασφαλείας του Ελληνικού Σιδηροδρομικού Συστήματος
Η Hellenic Train πρέπει να προβεί σε καλύτερη εκπαίδευση των μηχανοδηγών, ενώ χρειάζονται επιθεωρητές και να υπάρχει μηχανισμός που να βγάζει διδάγματα για το μέλλον από κάθε ατύχημα ή δυστύχημα στα πλαίσια των οργανισμών διερεύνησης ατυχημάτων.
Οι επιβάτες προστατεύονται στα τρένα μέχρι την ταχύτητα των 36 χιλιομέτρων την ώρα. Ο ΟΣΕ έπρεπε να τηρεί μειωμένη ταχύτητα τουλάχιστον στα σημεία που δεν υπάρχει σηματοδότηση. Η ΡΑΣ δεν εντόπισε κρίσιμες αδυναμίες στο Σύστημα Διαχείρισης Ασφαλείας του ΟΣΕ.
Ζητούνται κάμερες και εποπτικό υλικό, ώστε αν συμβεί κάτι παρόμοιο να υπάρχει ανιχνευσιμότητα. Τώρα δεν υπάρχει.
Συνολικά, πενήντα επτά άτομα, εκ των οποίων έντεκα μέλη του προσωπικού ή των υπεργολάβων που εργάζονταν στην Hellenic Train, έχασαν τη ζωή τους στο ατύχημα, ογδόντα ένα άτομα τραυματίστηκαν σοβαρά και ενενήντα εννέα είχαν ελαφρά τραύματα. Ένας σημαντικός αριθμός ατόμων, που εμπλέκονταν άμεσα ή έμμεσα στο ατύχημα, υπέστη σοκ ή/και ψυχολογικό τραύμα.
Τα θύματα της σύγκρουσης προέκυψαν από μηχανικά αίτια. Υπονοείται πως λιγότερα θύματα πέθαναν από την έκρηξη ή την φωτιά. Συγκεκριμένα ο Οργανισμός σε συνεργασία με τους πραγματογνώμονες των οικογενειών βγάζει το συμπέρασμα πως 5 έως 7 άτομα πέθαναν από την φωτιά.
Για το ζήτημα όμως της πυρόσφαιρας που αφορά αυτούς τους 5 έως 7 θανάτους, τονίστηκε σε διαφορετικά μέρη της συνέντευξη Τύπου, πως ΔΕΝ οφείλονταν στα έλαια σιλικόνης και πως υπήρξε «τύπος καυσίμου» ο οποίος δεν έχει μπορέσει να ταυτοποιηθεί με απόλυτη ασφάλεια.
«Με βάση τις παρατηρήσεις που μπόρεσαν να γίνουν, δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι ο τεχνικός εξοπλισμός της έλασης υλικού που χρησιμοποιήθηκε προκάλεσε το σχηματισμό και την επέκταση της τεράστιας πύρινης σφαίρας που προέκυψε μετά την πρόσκρουση, και στη συνέχεια οδήγησε στις δευτερογενείς πυρκαγιές. Με τα υπάρχοντα στοιχεία είναι αδύνατο να προσδιοριστεί τι ακριβώς την προκάλεσε, αλλά οι προσομοιώσεις υποδεικνύουν την πιθανή παρουσία ενός άγνωστου μέχρι σήμερα καυσίμου».
«Αυτό που δεν τιμά το ελληνικό κράτος είναι η ανυπαρξία» του ΕΟΔΑΣΑΑΜ τη νύχτα της σύγκρουσης των τρένων.
Πριν βιαστείτε να κρίνετε τα μέλη του οργανισμού για την μη επίσημη θέση, σκεφτείτε πως έχουν πλήρη επίγνωση πως ο ρόλος τους δεν είναι να κρίνουν την ασφάλεια του σιδηροδρόμου. Αλλά να υπογραμμίσουν τα λάθη που οδήγησαν στο δυστύχημα.
Όμως με 17 συστάσεις προς όλες τις υπηρεσίες, υπό την εποπτεία της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων – ΡΑΣ, το συμπέρασμα που εξάγεται είναι πως οι ελληνικοί σιδηρόδρομοι δεν είναι ασφαλείς.
Εις εκ των πραγματογνωμόνων ανέφερε ως προσωπική άποψη πως «Επειδή είπατε για την ανώτερη ηγεσία, όλοι αυτοί που καθυστέρησαν την 717 και δεν μιλάμε για την ανώτερη ηγεσία του ΟΣΕ, έχουν συμβάλει, αποφασιστικά, στο να σκοτωθούν αυτά τα παιδιά».
Πριν αρχίσει η Συνέντευξη Τύπου οι ερευνητές και το κοινό τήρησαν ενός λεπτού σιγή.
Ήταν σχεδόν αηδιαστική η επιμονή των φιλοκυβερνητικών δημοσιογράφων για το αν υπάρχουν στοιχεία για το ότι δεν ευθύνονται τα έλαια σιλικόνης για την έκρηξη.
Στην έκθεση αναφέρεται ρητά πως δεν οφείλεται η έκρηξη στα έλαια σιλικόνης και οι «συνάδελφοι» παίζουν τα ρέστα τους για την κυβέρνηση.
Οι δικηγόροι κατέθεσαν πολλές ερωτήσεις σε σχέση με τα στοιχεία.
Το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Προστασίας του Πολίτη (που μας απειλεί για την αυριανή συγκέντρωση) οφείλει να αναπτύξει οδηγίες για ένα σχέδιο αντιμετώπισης έκτακτης ανάγκης και διαχείρισης κρίσεων που να μπορεί να καλύψει μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης και να συμπεριληφθεί ο ΕΟΔΑΣΑΜ.
Ο Οργανισμός διαπίστωσε υψηλό κίνδυνο των αρχικών συνεπειών της Διαταραχής Μετατραυματικού Στρες – PTSD σε διασώστες, προσωπικό, επιζώντες μέσα από έρευνα σε δείγμα 80 ατόμων που συμπλήρωσαν ερωτηματολόγιο. Πάνω από το 25% του δείγματος εξακολουθεί να έχει PTSD. Δεν τους δόθηκε η βοήθεια που χρειάζονταν.
Φωτογραφίες: Μαρία Γαλάτη
